Pen-en-gat verbinding
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Een pen-en-gat verbinding is een traditionele houtverbinding waarbij een uitstekend deel (de pen) van het ene houten element past in een overeenkomstige uitsparing (het gat) in een ander houten element, om de twee delen stevig te verbinden.
Omschrijving
De pen-en-gat verbinding is een wijdverbreide methode in de houtbewerking, die al eeuwenlang wordt toegepast vanwege de kracht en duurzaamheid. De pen is een langwerpig, soms iets taps toelopend stuk hout dat in het nauwkeurig uitgesneden gat wordt gestoken. Deze verbinding zorgt voor stabiliteit en beperkt beweging tussen de verbonden delen. De verbinding kan worden verstevigd door de houten pen met houtlijm in het gat te slaan, maar kan ook zonder lijm worden toegepast, bijvoorbeeld door middel van wiggen of klemmen. Er zijn verschillende uitvoeringen, waaronder de open pen-en-gat verbinding waarbij de pen zichtbaar blijft, en de gesloten of blinde pen-en-gat verbinding waarbij de pen na samenvoeging niet zichtbaar is. Het correct op maat maken van pen en gat is cruciaal voor een sterke verbinding.
Toepassingen en varianten
Pen-en-gat verbindingen worden breed toegepast, onder meer in de meubelmakerij voor het maken van stoelen, tafels en raamwerken, en in traditionele houtconstructies zoals gebinten. Bij gebinten worden stijlen vaak met een forse pen-en-gat verbinding aan de dekbalk bevestigd. Er bestaan diverse varianten op de basis pen-en-gat verbinding, zoals de pen-en-gat verbinding met spatpen en de slisverbinding, waarbij de pen volledig door het hout steekt. Een toognagel, een houten of metalen pen, kan worden gebruikt om de pen van de pen-en-gat verbinding op zijn plaats te houden.
Gereedschap
Voor het maken van een pen-en-gat verbinding zijn diverse gereedschappen benodigd, waaronder een potlood, blokhaak of schrijfhaak, schuifmaat, kruishout, houtzaag met fijne tand, steekbeitels van verschillende breedtes, een houten hamer, houtlijm, een kwastje en lijmtangen.
Vergelijkbare termen
Traditionele houtverbinding
Gebruikte bronnen: